Cách chọn tôm giống chất lượng là điều kiện cần thiết để bà con nông dân có ao tôm nuôi khỏe mạnh, phát triển và sinh trưởng tốt, cho năng suất cao. Dưới đây là kinh nghiệm và cách chọn tôm giống người nuôi cần nắm trước khi bắt đầu thả nuôi. 

Truy xuất nguồn gốc con giống 

Khi chọn tôm giống, người nuôi cần nắm thông tin về nguồn gốc bố mẹ của con giống, quy trình nuôi và các loại thức ăn chúng đã sử dụng để đảm bảo chúng là những con tôm giống chất lượng, khỏe mạnh, có khả năng sống tốt. 

• Đối với tôm sú, nên chọn tôm bố mẹ có nguồn gốc tôm nhập khẩu (tôm Châu Phi, tôm Moina,…) hay tôm biển với trọng lượng từ 120 – 150 gram, tốt nhất là chọn tôm giao vĩ tự nhiên. Tránh chọn tôm cho lột xác và cấy tinh để sinh sản nhiều lần.  
• Tôm thẻ chân trắng  được chọn phải có nguồn gốc bố mẹ rõ ràng. Tôm bố mẹ phải khỏe mạnh và được cho ăn đầy đủ dinh dưỡng, như vậy nauplius mới khỏe mạnh. Tôm bố mẹ được nuôi vỗ và cho sinh sản với thời gian không quá 4 tháng kể từ lúc nhập về trại sản xuất. 
• Quy trình nuôi: Thời gian từ ngày tôm đẻ đến giai đoạn P12 trong khoảng 22 – 25 ngày tùy theo nhiệt độ môi trường thì đó là tôm phát triển bình thường, lúc này tôm có kích cỡ 1,1 – 1, 2cm. Nếu trong quá trình nuôi, tôm có gặp sự cố thì thời gian đạt kích cỡ 1,1 – 1, 2cm sẽ kéo dài hơn. Lưu ý, nên chọn tôm có quy trình nuôi không sử dụng hóa chất hay kháng sinh để phòng và trị bệnh. 
• Nguồn thức ăn: Nên chọn tôm giống được bổ sung đầy đủ các loại thức ăn tươi sống hay tảo tươi. Thức ăn cho ấu trùng phải là những loại chất lượng, có thương hiệu. 

Lựa chọn loại tôm giống phù hợp với mô hình nuôi 

Mô hình thả mật độ cao, nuôi ao đất hay ao chỉ trải bạt bờ

Đối với mô hình nuôi này, điều kiện an toàn sinh học chưa cao, bị ảnh hưởng bởi tình trạng biến đổi khí hậu. Nếu chọn tôm sú, bà con nên chọn tôm có nguồn gốc bố mẹ tại bản địa hay tôm có nguồn gốc chịu biến đổi môi trường cao.

Còn đối với tôm thẻ, nên chọn loại tôm có khả năng kháng bệnh, tùy theo mùa mà chọn tôm giống kháng bệnh phù hợp. Chẳng hạn, mùa nóng nên chọn tôm có khả năng kháng bệnh đường ruột, gan như EMS hay AHPNS. Mùa lạnh thì chọn tôm có khả năng kháng bệnh với WSSV, IHHNV….(Tham khảo thêm các bệnh ở tôm)

Mô hình ao tôm trải bạt, nuôi siêu thâm canh

Ở mô hình nuôi này, điều kiện an toàn sinh học cao, có thể chọn tôm sạch bệnh và có tốc độ tăng trưởng nhanh để nuôi. Tuy nhiên, dựa theo điều kiện môi trường và thời tiết của vụ nuôi mà lựa chọn dòng tôm thẻ kháng bệnh hay sạch bệnh, tôm sú thân chắc khỏe hay thân dài. 

Mô hình nuôi quảng canh cải tiến, nuôi tôm sinh thái, tôm xen ghép

Những dòng tôm nuôi có kích cỡ lớn, bơi nhanh hay vùi tốt sẽ thích hợp với điều kiện tự nhiên và có khả năng chống chọi với địch hại. 

Kiểm tra, đánh giá chất lượng để chọn tôm giống 

Kiểm tra, đánh giá chất lượng là cách chọn tôm giống hiệu quả và thiết thực nhất. Dưới đây là 3 phương pháp kiểm tra, đánh giá chất lượng tôm giống được áp dụng hiện nay: 

Cách chọn tôm giống bằng phương pháp đánh giá cảm quan

Đây là phương pháp đơn giản và khá dễ thực hiện cho bà con nuôi tôm. Nên chọn tôm giống có kích thước đồng đều. Đối với tôm sú, chọn những con có chiều dài trên 12mm, còn tôm thẻ chân trắng có chiều dài trên 10mm. Tôm giống tốt là những con tôm linh hoạt, khỏe mạnh, màu sắc tươi sáng, vỏ mỏng, đầu thân cân đối, đuôi tôm xòe.

Ngoài ra, có thể kiểm tra bằng cách gõ nhẹ vào thành dụng cụ chứa tôm, nếu tôm phản ứng nhanh nhẹn thì đó là nguồn tôm giống khỏe. Ngược lại, tôm lờ đờ, không phản ứng thì đó là nguồn tôm không khỏe. 

Dưới đây là một số chỉ tiêu và cách thực hiện khác của phương pháp đánh giá cảm quan mà bà con có thể áp dụng:   

Cách chọn tôm giống bằng phương pháp quan sát qua kính hiển vi

Quan sát qua kính hiển vi là phương pháp giúp bà con xác định rõ chất lượng và tình trạng sức khỏe của tôm giống. Những dụng cụ cần thiết để thực hiện phương pháp này là kính hiển vi, ống hút bắt tôm và vợt nhỏ đường kính 30mm. Thực hiện bằng cách bắt mẫu ngẫu nhiên khoảng 30 – 50 con tôm PL và quan sát chúng qua kính hiển vi. Nếu đạt các chỉ tiêu dưới đây thì chúng là nguồn tôm giống tốt: 

Hình thái

• Tôm giống chất lượng tốt có kích thước tương ứng với tuổi tôm. Chẳng hạn tôm PL10 phải có kích thước lớn hơn 9mm 
• Vỏ tôm sạch bóng, không bị bám bẩn
• Không bị dị tật như cụt râu, cong thân,… (tỷ lệ tôm bị dị hình phải dưới 1%)

Đường ruột

• Đường ruột to, thẳng đều từ trên xuống
• Luôn đầy thức ăn (quan sát ngay tại trại giống hoặc sau khi cho ăn trong bể thuần tôm)
• Ruột tôm co bóp mạnh và đều 

Gạn tụy

Khối gan tụy có chứa nhiều giọt dầu (trên 30 giọt dầu)

Hoại tử

Tôm PL không có bộ phận nào trên cơ thể bị hoại tử 

Tham khảo: Cách nhận biết tôm giống kém chất lượng

Cách chọn tôm giống bằng phương pháp PCR

PCR là phương pháp kỹ thuật hiện đại nhằm kiểm tra các mầm bệnh trong tôm nuôi. Để thực hiện phương pháp này bà con nuôi tôm cần gửi mẫu tôm giống đến các trung tâm bệnh học thủy sản để làm xét nghiệm. Các chỉ tiêu kiểm tra của phương pháp này như sau: